CPTPP Là Gì? Tác động của CPTPP đến doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam

CPTPP có sức ảnh hưởng ngoạn mục trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, làm cho hoạt động xuất nhập khẩu tại Việt Nam trở nên sôi nổi hơn bao giờ hết. Vậy CPTPP Là Gì? Tác động của CPTPP đến doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam như thế nào?

>>>> Xem thêm: Top 10 Công Ty Vận Chuyển Tốt Nhất Việt Nam

1. CPTPP Là Gì?

CPTPP là viết tắt của cụm từ Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership, tức là Hiệp định Ðối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương. Đây là một hiệp định thương mại tự do thế hệ mới được ký kết giữa 11 quốc gia thuộc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Hiệp định được ra đời sau khi Mỹ quyết định rút lui khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào năm 2017. Vì vậy, các quốc gia còn lại đã đàm phán lại một số điều khoản và quyết định tiếp tục ký kết CPTPP.

Hiệp định CPTPP chính thức được ký kết vào ngày 8 tháng 3 năm 2018 tại Chile và có hiệu lực từ 30 tháng 12 năm 2018. Đây là một trong những hiệp định thương mại lớn nhất thế giới, chiếm 13% GDP toàn cầu và mở ra một thị trường rộng lớn với hơn 500 triệu người tiêu dùng.

Hiệp định thương mại tự do CPTPP tạo ra một khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới với quy mô thị trường với tổng giá trị GDP khoảng 10.567 tỷ USD, chiếm khoảng 13,5% GDP toàn cầu và bao trùm thị trường rộng lớn trải rộng trên nhiều châu lục. Trong đó, Nhật Bản là quốc gia chiếm đến gần 50% về quy mô kinh tế của khối Hiệp định CPTPP với 4.872 tỷ USD.

Các quốc gia thành viên khác có tổng sản phẩm trong nước lớn thứ là Canada với 1.653 tỷ USD, Mexico 1.150 tỷ USD và Australia 1.323 tỷ USD. Quy mô kinh tế Việt Nam đứng thứ 10 với 255 tỷ USD, tương đương khoảng 2% tổng GDP toàn khối.

Cơ cấu xuất, nhập khẩu hiện nay đã cho thấy, thực tế là Việt Nam mới chỉ tập trung khai thác được 4/10 thị trường trong Hiệp định CPTPP. Đây cũng là những nước mà Việt Nam đã có các Hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương hoặc đa phương (Nhật Bản, Malaysia, Singapore, Australia).

Theo UNComtrade (cơ sở thống kê dữ liệu thương mại tiêu dùng của Liên Hợp quốc, tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang các nước Hiệp định CPTPP là khoảng 29 tỷ USD (năm 2015), tập trung vào các nhóm mặt hàng nông sản (chiếm 11%), sản phẩm chế tạo (27%), máy móc và thiết bị (33%).

Việt Nam xuất khẩu chủ yếu vào một số thị trường các nước thuộc Hiệp định CPTPP là Nhật Bản (48,6%), Malaysia (12,3%), Singapore (11,2%), Australia (10%), trong đó Nhật Bản chiếm tỷ trọng lớn trong hầu hết các nhóm hàng xuất khẩu từ Việt Nam. Việt Nam nhập khẩu chủ yếu từ Nhật Bản (50,4%), Singapore (21,4%) và Australia (7,19%). Các mặt hàng nhập khẩu chủ yếu từ Hiệp định CPTPP là máy móc và thiết bị vận tải (42,2%), hàng chế biến, chế tạo (18,1%), hóa chất và sản phẩm hóa chất (10,1%).

Việt Nam hầu như chưa khai thác được thị trường châu Mỹ. Hiện xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường này là khoảng 4,8 tỷ USD, chiếm 16,6% trong kim ngạch xuất khẩu sang Hiệp định CPTPP và 2,98% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam.

Tương tự, nhập khẩu từ các thị trường này mới khoảng 1,2 tỷ USD, chiếm 4,5% trong tổng kim ngạch nhập khẩu từ Hiệp định CPTPP và 0,7% tổng kim ngạch nhập khẩu. Việc tiếp cận với các thị trường này còn nhiều hạn chế là do khoảng cách địa lý, mức độ tương đồng trong xuất khẩu (liên quan đến mức độ cạnh tranh trực tiếp) giữa Việt Nam với các nước.

Về đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), lũy tiến đến tháng 3/2019, các nước thuộc Hiệp định CPTPP đã đăng ký khoảng 120 tỷ USD vốn FDI vào Việt Nam, chiếm khoảng 26,5% tổng vốn đăng ký. Tương tự như thương mại, các nhà đầu tư lớn trong Hiệp định CPTPP của Việt Nam là Singapore (38,3%), Nhật Bản (41,5%) và Malaysia (11,7%).

2. Tác động của CPTPP đến doanh nghiệp xuất nhập khẩu Việt Nam

- Đối với hoạt động xuất nhập khẩu:

Thực hiện cam kết từ Hiệp định CPTPP, Việt Nam dự kiến đạt được lợi ích từ xuất khẩu với tổng mức tăng thêm về kim ngạch xuất khẩu khoảng 4% (tương đương 4,09 tỷ USD); Hiệp định CPTPP chiếm tỷ trọng vừa phải trong cơ cấu xuất khẩu. Tuy nhiên, xuất khẩu sang một số thị trường các nước thuộc Hiệp định CPTPP có sự cải thiện (Hình 06).

Tổng kim ngạch nhập khẩu cũng sẽ tăng thêm ở mức 3,8-4,6%, tương đương 4,93 tỷ USD (Trung tâm thông tin và dự báo Kinh tế - Xã hội quốc gia). Do tốc độ tăng xuất khẩu cao hơn nhập khẩu, nguy cơ thâm hụt thương mại có thể được kiềm chế theo thời gian.

Việc tăng xuất khẩu sẽ chủ yếu là sang các nước trong Hiệp định CPTPP với tốc độ tăng thêm ở mức 14,3% (giả định lũy tiến đến năm 2035), tương đương với 2,61 tỷ USD, trong khi xuất khẩu sang các nước ngoài Hiệp định CPTPP tăng thêm 1,7% (tương đương 1,4 tỷ USD). Điều này cho thấy, việc tham gia Hiệp định CPTPP có thể giúp Việt Nam đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Đối với nhập khẩu, mức độ tăng thêm do Hiệp định CPTPP từ các nước trong khối là không lớn, và việc tăng thêm nhập khẩu sẽ chủ yếu là từ các nước ngoài Hiệp định CPTPP (tăng thêm 3,8 tỷ USD, chiếm 83% tổng nhập khẩu tăng thêm). Theo kết quả này, Việt Nam sẽ vẫn tiếp tục phải phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu từ một số nước hiện nay như Trung Quốc, Hàn Quốc ngay cả khi có Hiệp định CPTPP.

Quá trình thực thi CPTPP cũng cho thấy, phần lớn doanh nghiệp tận dụng được các FTA này là các doanh nghiệp FDI. Điển hình là những doanh nghiệp trong những lĩnh vực linh kiện điện tử, giày dép, dệt may, máy tính… còn những doanh nghiệp liên quan đến nông, thủy sản là những doanh nghiệp thế mạnh của Việt Nam thì mức độ tận dụng còn tương đối hạn chế. Bên cạnh đó, tỉ trọng hàng hóa của Việt Nam tại các thị trường CPTPP còn hạn chế, không chỉ CPTPP mà những FTA thế hệ mới khác như EVFTA hay UKVFTA cũng chỉ dưới 10%.

Với những thị trường CPTPP như: và Mexico và Canada, tỷ lệ đó dưới 2% và tỷ lệ tận dụng ưu đãi với CPTPP năm 2022 chỉ khoảng gần 5%. Do đó, doanh nghiệp Việt Nam cần cải thiện về chất lượng, mẫu mã, tuân thủ xuất xứ hàng hóa hay các yêu cầu khác của thị trường để khai thác hết dư địa và cơ hội từ Hiệp định này.

- Đối với đầu tư trực tiếp nước ngoài - FDI:

Tác động của Hiệp định CPTPP tới FDI vào Việt Nam xuất phát từ các yếu tố sau:

+ Mở cửa đầu tư và giảm rủi ro đầu tư thông qua các cam kết về bảo hộ đầu tư;

+ Tự do hóa dịch vụ

+ Tận dụng quy định về nguồn gốc xuất xứ trong thương mại.

Tự do hóa và cải thiện môi trường đầu tư từ Hiệp định CPTPP có thể không tác động nhiều tới luồng đầu tư vào Việt Nam, do các yếu tố sau:

+ Bản thân môi trường đầu tư của Việt Nam đã được cải thiện rất nhiều trong thời gian gần đây, đặc biệt là những sửa đổi trong Luật DN và Luật Đầu tư (2014). Chỉ số hạn chế đầu tư của Việt Nam đã giảm rất nhanh từ 0,43 xuống còn 0,11 (4 lần). Việt Nam là một trong những nước có tốc độ cải thiện môi trường đầu tư nhanh nhất trong ASEAN.

+ Các đối tác đầu tư lớn trong Hiệp định CPTPP (Australia, Nhật Bản, Singapore) đều đã tham gia các FTA với Việt Nam, trong đó các cam kết về đầu tư đã được mở rộng phù hợp với thông lệ quốc tế.

+ Với Hiệp định CPTPP, lợi thế từ xuất khẩu vào thị trường Mỹ không còn, vì vậy không quá hấp dẫn với các nhà đầu tư nước ngoài. Bên cạnh đó, thiếu Mỹ, Việt Nam có thể sẽ mất đi cơ hội lớn thu hút đầu tư từ nền kinh tế lớn nhất thế giới này.

Phân tích kết quả từ mô hình GTAP (Mạng lưới toàn cầu gồm các nhà nghiên cứu và nhà hoạch định chính sách tiến hành phân tích định lượng các vấn đề chính sách quốc tế) cũng cho thấy, tác động của tự do hóa đầu tư trong Hiệp định CPTPP tới tăng trưởng của Việt Nam ở mức thấp nhất trong số 11 nước Hiệp định CPTPP (0.003 điểm %), tương tự với Nhật Bản, Chile (cao nhất là Malaysia và Singapore).

- Đối với một số ngành, lĩnh vực kinh tế khác của Việt Nam:

Do tác động của Hiệp định CPTPP, tốc độ tăng trưởng sản lượng của một số ngành có thể giảm, bao gồm chăn nuôi, chế biến thực phẩm, và dịch vụ bảo hiểm. Ngành chăn nuôi là ngành bị ảnh hưởng nhiều từ Hiệp định CPTPP do sức cạnh tranh của ngành này rất yếu.

Trong nông nghiệp, trừ mặt hàng gạo, thuế quan hiện hành của các nước với sản phẩm chăn nuôi không cao, vì thế, việc hạ thấp thuế quan trong Hiệp định CPTPP không tạo ra nhiều tác động xuất khẩu. Tốc độ tăng trưởng của ngành chế biến thực phẩm giảm đi ở mức 0,37%- 0,52%.

Tác động của Hiệp định CPTPP tới các ngành dịch vụ tài chính là không lớn. Lý do chính có lẽ là cam kết mở cửa dịch vụ không quá lớn so với cam kết trong WTO.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, mức tăng trưởng xuất khẩu của ngành da giày vào thị trường Mỹ năm 2016 là 9,9%; Nhật Bản 12%; Canada 16%; Australia 18,4%; Đức 8,3%; Bỉ 14,4%; Hà Lan 11%.

Như vậy có thể thấy, hoạt động xuất nhập khẩu đã được hưởng lợi nhất định từ CPTPP và tạo bước đà phát triển mạnh mẽ cho ngành xuất nhập khẩu trong những năm tới. Ngoài việc tham gia vào CPTPP, Việt Nam cũng đã tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do khác, góp phần vào sự hội nhập toàn cầu của đất nước, đưa xuất nhập khẩu trở thành hoạt động kinh tế mũi nhọn của cả nước.

XNK Lê Ánh là đơn vị đi đầu trong đào tạo Khóa học xuất nhập khẩu ở Hà Nội, khóa học xuất nhập khẩu TPHCM & Khóa học xuất nhập khẩu online, bạn có thể tham khảo chi tiết khóa học tại: https://xuatnhapkhauleanh.edu.vn/

Xuất nhập khẩu Lê Ánh – Địa chỉ đào tạo xuất nhập khẩu thực tế số 1 Việt Nam. Chúng tôi đã tổ chức thành công các khóa học xuất nhập khẩu tại TPHCM & Khóa học xuất nhập khẩu ở Hà Nội, khóa học logistics cơ bản - chuyên sâu, khóa học khai báo hải quan chuyên sâu, khóa học mua hàng quốc tế, khóa học sale xuất khẩu chuyên sâu,... và hỗ trợ việc làm cho hàng nghìn học viên, mang đến cơ hội làm việc trong ngành logistics và xuất nhập khẩu đến với đông đảo học viên trên cả nước.

Hotline: 0904.84.8855

Ngoài các khóa học xuất nhập khẩu - logistics chất lượng thì trung tâm Lê Ánh còn cung cấp các khóa học kế toán online - offline, khóa học hành chính nhân sự chuyên nghiệp chất lượng tốt nhất hiện nay.

Thực hiện bởi: XUẤT NHẬP KHẨU LÊ ÁNH - TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XUẤT NHẬP KHẨU THỰC TẾ SỐ 1 VIỆT NAM