Khi Nào Nên Dùng FCA Thay FOB Trong Incoterms 2020?
Trong thương mại quốc tế, FOB (Free On Board) và FCA (Free Carrier) là hai điều kiện giao hàng thường xuyên được sử dụng. Tuy nhiên, Incoterms 2020 khuyến nghị doanh nghiệp nên sử dụng FCA thay cho FOB trong nhiều trường hợp, đặc biệt khi giao hàng bằng container. Việc lựa chọn điều kiện sai không chỉ gây hiểu nhầm về điểm chuyển giao rủi ro mà còn dẫn đến tranh chấp, phát sinh chi phí ngoài dự kiến. Vậy, khi nào nên dùng FCA thay FOB trong incoterms 2020 để đảm bảo an toàn và tối ưu hóa lợi ích?
Nếu bạn cần nắm rõ về nội dung từng điều khoản incoterms vui lòng xem tại bài viết: Nội dung chi tiết Incoterms 2020
1. Khái quát về FOB và FCA trong Incoterms 2020
1.1 FOB (Free On Board)
Điểm chuyển giao rủi ro: khi hàng hóa được đặt trên boong tàu tại cảng xếp hàng (on board vessel).
Người bán chịu trách nhiệm: thông quan xuất khẩu, chi phí vận chuyển hàng ra cảng và bốc lên tàu.
Người mua chịu trách nhiệm: từ thời điểm hàng qua lan can tàu.
1.2 FCA (Free Carrier
Điểm chuyển giao rủi ro: khi hàng hóa được giao cho bên vận tải do người mua chỉ định, tại địa điểm thỏa thuận (có thể là kho người bán, ICD, terminal hoặc cảng biển).
Người bán chịu trách nhiệm: thông quan xuất khẩu và giao hàng cho carrier.
Người mua chịu trách nhiệm: vận chuyển chính và các chi phí phát sinh từ điểm nhận hàng trở đi.
2. Vấn đề khi dùng FOB cho hàng container
FOB vốn chỉ phù hợp cho hàng rời (bulk, breakbulk)
FOB được thiết kế để áp dụng trong trường hợp hàng được bốc trực tiếp lên tàu, thường là hàng rời (than, thép, ngũ cốc).
Đặc thù hàng container
Với container, hàng được giao tại CY (Container Yard) hoặc CFS (Container Freight Station), không phải khi lên tàu.
Người bán không trực tiếp giám sát việc xếp container lên tàu, do đó không kiểm soát được rủi ro tại lan can tàu.
Hậu quả khi dùng FOB cho container
Dễ tranh chấp: nếu container hư hỏng tại bãi container trước khi lên tàu, trách nhiệm thuộc ai?
Người bán có thể mất quyền kiểm soát chứng từ vận tải (Bill of Lading), gây khó khăn trong thanh toán L/C.
3. Khi nào nên dùng FCA thay FOB?
3.1 Khi giao hàng container
Incoterms 2020 nhấn mạnh: FCA là điều kiện phù hợp hơn cho hàng container. Vì:
Điểm chuyển giao rủi ro rõ ràng tại CY/ICD.
Người bán có thể hoàn thành nghĩa vụ ngay khi bàn giao cho carrier.
Hạn chế rủi ro “xám” giữa cảng, bãi container và tàu.
3.2 Khi muốn linh hoạt về địa điểm giao hàng
FOB chỉ áp dụng tại cảng biển.
FCA có thể áp dụng tại nhiều địa điểm: kho người bán, ICD, cảng hàng không, cảng biển.
→ FCA thích hợp cho multimodal transport (vận tải đa phương thức).
3.3 Khi thanh toán bằng L/C và cần vận đơn On Board
Một nhược điểm của FCA trong các phiên bản cũ là người bán khó xuất trình vận đơn “On Board” để thanh toán L/C. Incoterms® 2020 đã khắc phục: nếu người mua yêu cầu và người bán đồng ý, hãng tàu sẽ phát hành vận đơn On Board cho người bán ngay cả khi dùng FCA. Điều này giúp FCA trở thành lựa chọn an toàn hơn cho thanh toán quốc tế.
3.4 Khi người bán muốn kiểm soát quy trình xuất khẩu
Với FCA, người bán hoàn thành thủ tục xuất khẩu và bàn giao hàng cho carrier.
Điều này giúp người bán có chứng từ xuất khẩu đầy đủ để hoàn thuế hoặc báo cáo hải quan, trong khi với FOB, nhiều khi người mua tự làm thủ tục, khiến bên bán bị động.
3.5 Khi người mua muốn giảm rủi ro vận tải
Người mua khi chọn FCA có thể chủ động thuê forwarder đáng tin cậy, kiểm soát lịch trình và chi phí. Trong khi FOB, nếu người bán giao trễ hoặc gặp sự cố khi bốc hàng lên tàu, rủi ro có thể gây thiệt hại cho cả hai bên.
4. So sánh FCA và FOB trong Incoterms 2020
|
Tiêu chí |
FOB |
FCA |
|
Phương thức vận tải |
Chỉ đường biển |
Đa phương thức (biển, bộ, không) |
|
Điểm chuyển giao rủi ro |
Khi hàng qua lan can tàu |
Khi giao cho carrier tại địa điểm thỏa thuận |
|
Phù hợp cho hàng container |
Không |
Có |
|
Chứng từ vận tải |
On Board B/L |
Có thể yêu cầu On Board B/L (theo Incoterms 2020) |
|
Kiểm soát thủ tục xuất khẩu |
Người bán |
Người bán |
|
Tính linh hoạt địa điểm giao hàng |
Thấp |
Cao |
5. Tình huống minh họa thực tế
Trường hợp 1: Doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu hàng dệt may bằng container đi EU. Nếu chọn FOB, rủi ro khi container hư hỏng tại CY chưa rõ thuộc bên nào. Với FCA, khi giao hàng tại ICD Hải Phòng, người bán đã hoàn tất nghĩa vụ, trách nhiệm rõ ràng.
Trường hợp 2: Người mua Mỹ yêu cầu thanh toán bằng L/C. Trước đây, FCA gây khó khăn do thiếu vận đơn On Board. Nhưng với Incoterms 2020, người bán có thể nhận vận đơn On Board từ hãng tàu ngay cả khi dùng FCA, thuận lợi cho thanh toán.
Trường hợp 3: Một công ty nhập khẩu nông sản từ châu Phi muốn kiểm soát chi phí vận chuyển. Họ chọn FCA để tự thuê forwarder, tránh tình trạng bị người bán tính cước cao nếu dùng FOB.
6. Lưu ý khi áp dụng FCA thay FOB
- Luôn ghi rõ: “FCA, [địa điểm giao hàng], Incoterms® 2020”.
- Thỏa thuận trước với người mua về chứng từ vận tải cần thiết, nhất là khi thanh toán L/C.
- Người bán cần nắm rõ trách nhiệm làm thủ tục hải quan xuất khẩu.
- Người mua cần có forwarder đáng tin cậy để tránh rủi ro khi nhận hàng.
Như vậy, trong bối cảnh thương mại quốc tế ngày càng phức tạp, việc lựa chọn điều kiện giao hàng đúng đắn có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, hạn chế rủi ro và tránh tranh chấp. FOB phù hợp cho hàng rời, hàng truyền thống bốc xếp trực tiếp lên tàu, trong khi FCA là lựa chọn tối ưu cho hàng container và vận tải đa phương thức. Incoterms® 2020 đã khắc phục hạn chế trước đây của FCA, khiến điều kiện này trở nên linh hoạt và thực tế hơn.
Xuất nhập khẩu Lê Ánh không chỉ là đơn vị đào tạo xuất nhập khẩu thực tế cho người mới bắt đầu, trung tâm tập trung đào tạo chuyên sâu giúp học viên nâng cao chuyên môn ở từng vị trí công việc cụ thể thông qua các khóa học chuyên sâu như:
+ Khóa học Thanh toán Quốc tế Chuyên sâu
+ Khóa học Xuất nhập khẩu Thực tế dành cho Doanh nghiệp (Inhouse)
+ Khóa học Mua hàng Thực chiến
+ Khóa Học Sale Xuất Khẩu Chuyên Sâu - Nghệ Thuật Bán Hàng Quốc Tế
+ Khóa Học Báo Cáo Quyết Toán Hải Quan Chuyên Sâu
+ Khóa Học Báo Cáo Quyết Toán Hải Quan Chuyên Sâu
+ Khóa học chứng từ Xuất nhập khẩu & Logistics chuyên sâu
+ Khóa học Chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O)
Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết về các khóa học xuất nhập khẩu ở TPHCM, Hà Nội và học online: 0904.84.8855
Ngoài các khóa học xuất nhập khẩu - logistics chất lượng thì trung tâm Lê Ánh còn cung cấp các khóa học kế toán online - offline, khóa học hành chính nhân sự chuyên nghiệp chất lượng tốt nhất hiện nay.
Thực hiện bởi: XUẤT NHẬP KHẨU LÊ ÁNH - TRUNG TÂM ĐÀO TẠO XUẤT NHẬP KHẨU THỰC TẾ SỐ 1 VIỆT NAM
